ระบบเฝ้าระวังสภาพภูมิอากาศและเตือนภัยทางทะเล

บ้านมดตะนอย: ชุมชนกับระบบเฝ้าระวังสภาพภูมิอากาศและเตือนภัยทางทะเล
ตำบลเกาะลิบง อำเภอกันตรัง จังหวัดตรัง

ชุมชนบ้านมดตะนอยเป็นชุมชนประมงพื้นบ้าน ตั้งอยู่ริมชายฝั่งทะเลอันดามัน บริเวณใกล้กับปากคลอง"ใหญ่" โดยพื้นที่ทั้งหมดที่ชาวบ้านตั้งบ้านเรือนทั้งหมดเป็นพื้นที่เขตป่าสงวน ภายใต้การดูแลของสถานีพัฒนาทรัพยากรป่าชายเลนที่ 31 โดยบางส่วนอยู่ในเขตริมชายฝั่งทะเลและบางส่วนอยู่ในป่าโกงกางชายเลน ในชุมชน มีประชาการราว320 - 330 ครอบครัว ทั้งหมดประกอบอาชีพประมงพื้นบ้าน หรืออาชีพที่เกี่ยวข้อง และมีเพียง 10% ที่มีพื้นที่การเกษตร ซึ่งส่วนใหญ่จะปลูกยางพารา

วิถีอาชีพของชาวประมงพื้นบ้านในชุมชนนี้จะเริ่มออกเรือตั้งแต่รุ่งเช้า 3.00 – 5.00 น. เพื่อจับปลาและสัตว์ทะเลบริเวณใกล้ชายฝั่ง โดยการวางอวนและเครื่องมือจับสัตว์น้ำอื่นๆ ในรัศมีประมาณ 15 – 20 กิโลเมตรจากแผ่นดินใหญ่ และจะกลับเข้าฝั่งประมาณในช่วงบ่ายประมาณ 15.00 – 17.00 น. เรือประมงของชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นเรือประมงขนาดเล็ก ซึ่งสัตว์น้ำที่จับได้จะขายให้กับพ่อค้าในชุมชน เพื่อนำาไปจำหน่ายต่ออีกทีหนึ่ง
นอกเหนือจากการต้องพึ่งพาวัฐจักรน้ำขึ้นน้ำลงในการออกเรือประมงในแต่ละวันแล้ว การทำประมงของชาวบ้านต้องอาศัยพึ่งพา โดยปกติ ในช่วงเดือนพฤษภาคม-พฤศจิกายน จะเป็นช่วงลมมรสุม ซึ่งชาวบ้านอาจออกเรือได้เพียงบางวัน ปัญหาความผันผวนของสภาพอากาศได้ส่งผลต่อการทำาประมงของชาวบ้านในหลายด้าน ตั้งแต่อากาศที่ร้อนขึ้น ส่งผลให้น้ำทะเลอุ่นขึ้น ประการังเกิดการฟอกขาว และสัตว์น้ำต่างๆ ลดจำนวนลง หรือฝนที่ตกเพิ่มขึ้น มีน้ำจืดไหลลงทะเลมากขึ้น ส่งผลให้สมดุล/พลวัตรของน้ำทะเลเปลี่ยนไปปริมาณสัตว์ทะเลก็เปลี่ยนไปได้ รวมทั้งการเกิดลมหมุนในทะเล ซึ่งทำให้เครื่องมือจับสัตว์น้ำเสียหาย ผลโดยรวมก็คือ ชาวประมงมีความเสี่ยงจากปัจจัยสภาพอากาศในการทำามาหากินมากขึ้น

มูลนิธิเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนได้ริเริ่มจัดทำาโครงการนำาร่องขึ้นในพื้นที่ชุมชนบ้านมดตะนอย เพื่อพัฒนาระบบการเฝ้าระวังภัยจากภูมิอากาศที่ชุมชนสามารถดำาเนินการได้เองอย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากระบบการเตือนภัยของราชการเป็นการเตือนภัยในพื้นที่ขนาดใหญ่ และชาวบ้านไม่สามารถเข้าถึงข้อมูลได้ง่ายนัก การจัดทำาระบบการเฝ้าระวังและเตือนภัยของชุมชนเป็นมาตรการหนึ่งในการจัดการปัจจัยเสี่ยงจากสภาพอากาศได้ซึ่งโครงการมีแผนที่จะจัดทำาระบบวิทยุสื่อสารในท้องถิ่น ที่ให้ชาวประมงที่ออกเรือได้รายงานหรือแจ้งเตือนสภาพอากาศในท้องถิ่น ในบริเวณที่ตัวเองได้ออกเรือไป ซึ่งจะทำาให้ชาวประมงอื่นได้รับทราบ และตัดสินใจที่จะออกเรือ/ไม่ออกเรือไปในพื้นที่ดังกล่าว ซึ่งน่าจะช่วยป้องกันชีวิตและทรัพย์สินของชาวบ้านจากสภาพอากาศได้

ติดต่อ มูลนิธิเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน กรุงเทพ www.sdftthai.org
โครงการนำร่องการปรับตัว เพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ มูลนิธิสายใยแผ่นดิน

Credit: http://www.greennet.or.th